zaterdag 5 februari 2011

De hooikist



Een ouderwetse truc om energie te besparen is gebruik maken van een hooikist. Een hooikist was vroeger letterlijk een kist gevuld met hooi. Dat hooi zat netjes verwerkt in de bekleding van de kist en diende als isolatiemateriaal. Het idee is heel simpel: je brengt voedsel aan de kook en afhankelijk van de kooktijd laat je het even (een paar minuten) koken. Daarna zet je de pan in de hooikist. Door de isolerende werking van het hooi blijft de inhoud van de pan goed warm en langzaam gaat het garingsproces door, zonder dat dat energie kost. In plaats van hooi is elk materiaal met een goed isolerend vermogen bruikbaar. Denk bijvoorbeeld aan schapenwol, fiberfill, oude kranten of iets dergelijks. Zelf heb ik bij gebrek aan een hooikist ook wel pannen tussen de kussen en onder de dekens in bed gezet. Op die manier 'kookte' ik bijvoorbeeld rijstepap of maakte ik yoghurt. Maar om nu iedere dag met je pannen naar boven te lopen om ze in bed te zetten...:-). Ook had ik een tijdje een geïmproviseerde hooikist, gemaakt van een bananendoos met daarin een oud dekbed.
Af en toe kon ik het niet laten om op Marktplaats te zoeken naar zo'n echte, oude hooikist. Maar ik kwam niet veel bijzonders tegen. De kisten waren te oud, te lelijk, te ver weg, enzovoorts. Ook keek ik weleens bij winkels zoals Xenos voor een geschikte, mooie kist, waarmee ik zelf een hooikist zou kunnen maken. Maar die kisten waren steeds te duur naar mijn zin. In het decembernummer van het blad Landleven stond een werkbeschrijving van een hooikist, waar ik helemaal wég van was. Deze hooikist zag er zó mooi uit! Maar ja, zowel Willem als ik zijn op timmergebied helemaal niet handig (eufemisme) en zelf maken zou het dus niet worden. Ik zon al op een manier om zo'n kist door iemand anders te laten maken, bijvoorbeel in ruil voor iets wat ik wél kan (eten koken, lekkers bakken of zo). Doordat ik in mijn hoofd nu regelmatig met 'hooikist' bezig was, besloot ik toch nog maar weer eens een poging op Marktplaats te wagen. En ja! Ik had beet. Ik vond een erg mooie, oude hooikist te koop in Haastrecht. Een prijs was niet genoemd en dus moest ik bieden. Nu had ik nog 25 euro verjaardagsgeld en ik bood daarom 25 euro. Nog geen dag later was de deal rond en twee weken geleden reden Willem en ik naar Haastrecht om mijn nieuwe aanwinst op te halen. En een nieuwe aanwinst is het zéker. Het is een plaatje deze kist! En het werkt als een trein. Ik ben lekker aan het experimenteren geslagen. Bruine bonen bleek bijvoorbeeld prima te gaan. Ik zette de gedroogde bruine bonen 's morgens vroeg in de week, bracht ze in de voormiddag aan de kook en liet ze 7 minuten zachtjes koken. Daarna gingen ze de kist in. Om 6 uur waren ze heerlijk gaar en ook nog goed warm. Ik kon de pan zó op tafel zetten. Ook yoghurt maken in de kist gaat uitstekend. Voor wie niet weet hoe dat gaat: je verwarmt (boeren)melk tot tegen het kookpunt. Daarna laat je de melk afkoelen tot 42 graden. Op die temperatuur kan je je vinger nét 10 tellen in de melk houden zonder 'au' te roepen. Dan roer je 1 eetlepel gewone, goedkope, magere yoghurt uit de winkel per liter melk erdoor en je zet de melk warm weg. Je kunt bijvoorbeeld een thermosfles gebruiken, of een (geïmproviseerde) hooikist. Na ongeveer 8 uur is de yoghurt klaar. Je hebt dan heel dikke, lobbige yoghurt met een heel milde smaak. HEERLIJK! Als je een beetje van deze yoghurt achterhoudt, kan je dat als nieuwe starter gebruiken. Dat gaat zo een paar keer. Daarna moet je weer eens nieuwe yoghurt uit de winkel kopen om genoeg melkzuurbacteriën te hebben. Mijn hooikist heeft plaats voor twee pannen en ik kan nu dus twee pannen yoghurt tegelijk maken. Dat vinden vooral de kinderen hier heel leuk, want dan krijgen ze yokidrink mee naar school :-). Ook zelfgemaakt natuurlijk ;-)
Ik zie mezelf nog niet iedere dag koken in de kist. Sowieso zijn de bijbehorende pannen niet groot genoeg voor een complete maaltijd voor ons gezin. Daarvoor gebruik ik liever mijn 6-liter snelkookpannen. Met het gebruik van die pannen verbruik ik ook nauwelijks energie. Om bijvoorbeeld aardappels te noemen: ik breng die alleen maar aan de kook, laat de pan in een paar minuten onder druk komen en daarna draai ik het gas uit. Na een 20 minuten zijn de aardappels dan gaar. Daar kan geen hooikist tegenop. Maar juist voor dingen die langzaam moeten garen is die kist wel heel geschikt. De kist is ook erg handig om te gebruiken als je van huis moet en pas tegen etenstijd thuis komt. Je zorgt er dan gewoon voor, dat het eten in de hooikist staat en als je thuiskomt kan je het meteen op tafel zetten.
Ook voor onze zaterdagmorgense havermoutpap blijkt de kist prima geschikt. Wij zijn namelijk dol op havermout van gewonen havervlokken. Dus niet de havermout uit de supermarkt. Dat is namelijk voorgekookte, snel-klaar havermout. Havermout van havervlokken moet langer koken om lekker zacht en gaar te worden. Ik breng nu de havermout op vrijdavond, voordat ik naar bed ga, aan de kook en zet de pan in de hooikist. 's Zaterdagsmorgens kunnen we meteen opscheppen. Relaxed begin van de dag :-)