Er zijn nogal wat vragen gesteld bij mijn logje over aardbeienjam. Daarom schrijf ik nu wat uitgebreider over jam maken.
Waarom zou je zelf jam gaan maken, als je voor een paar dubbeltjes jam in de winkel kunt kopen?
Zelf jam maken is in economisch opzicht alleen lonend, als je het fruit (bijna) gratis hebt. Het is een handige manier van verwerken van fruit, als je overvloed hebt in je tuin, als je een flinke hoeveelheid voor een habbekrats kunt kopen, of als je zelf gaat plukken in de natuur (bosbessen, bramen, vlierbessen, rozebottels). De aardbeienjam, waar ik vorige keer over schreef, maakte ik van de aardbeien, die ik van een lieve tante kreeg.
Welk fruit kan je gebruiken?
In principe kan je van iedere soort fruit jam maken. Je moet er alleen op letten, dat je weliswaar mooi rijp, maar beslist geen overrijp of beschimmeld fruit gebruikt. Ook is het handig om, bijvoorbeeld via Google, even na te kijken, of het fruit, wat je wilt gebruiken, een geschikte hoeveelheid pectine bevat. Pectinerijk fruit is gemakkelijker om tot jam te verwerken, dan pectinearm fruit. Pectine is de stof in het fruit, wat maakt, dat de jam opstijft (geleert). Aardbeien zijn pectinearm. Vandaar dat ik er wat pectinerijke rabarber bij gebruik. Bij pectinearm fruit kan je het sap van 1 citroen per kilo fruit erbij doen, om de jam stijf genoeg te krijgen. Citroenen bevatten heel veel pectine.
Welke suiker en hoeveel moet je gebruiken?
Als je de meest eenvoudige jam wilt maken, kan je als vuistregel hanteren: 1 kilo gewone kristalsuiker op 1 kilo schoongemaakt fruit. Dat is de ouderwetse manier, waarop onze moeders en grootmoeders jam maakten. Het nadeel van deze manier is, dat de jam soms lang moet inkoken om tot de juiste dikte te komen. Ander nadeel is, dat de jam, die je op deze manier maakt, mierzoet is. Wij vinden dat niet zo lekker. Voordeel van deze manier is: het is de goedkoopste manier. Om te controleren of de jam de juiste dikte heeft, laat je een druppel op een schoteltje afkoelen. Als het niet uitvloeit na het afkoelen, dan is de jam goed. Anders moet je nog een poosje verder inkoken.
Een andere eenvoudige manier is: geleisuiker gebruiken. Dit is duurder dan gewone suiker, maar je jam kan haast niet mislukken. Het fruit hoeft maar 4 minuten te koken en heeft dan de goede dikte. Er zijn 2 soorten geleisuiker. Je hebt pakken van 1 kilo en van 500 gram. Beide soorten zijn bedoeld voor 1 kilo fruit. Uiteraard is de jam die je met een kilo suiker kookt, veel zoeter, dan die met 500 gram.
Behalve kristal- of geleisuiker is Marmello ook een mogelijkheid om jam mee te maken. Marmello is bij goed gesorteerde drogisten te verkrijgen, maar ook via internet te bestellen. Zelf bestel ik het altijd bij www.brouwmarkt.nl Hier kan je ook (weck)potten en andere (jam)zaken kopen, waar ik straks nog op terug kom.
Ook Marmello is er in 2 soorten: Marmello 1 en Marmello 2. De ene soort is geschikt voor suikerarme/suikervrije jam, de andere is bedoeld voor 'gewone' jam.
Je kunt bij Brouwmarkt nog een ander geleermiddel kopen dan Marmello of geleisuiker. Het is een soort pectinepoeder, waar je maar heel weinig van nodig hebt en wat heel voordelig uitpakt. Maar op de één of andere manier lukt het mij niet om daarmee goede jam te maken.
Jam bewaren
Hoe meer suiker de jam bevat, hoe langer je ze kan bewaren. Ik heb hier jam staan uit 2005 en die is gewoon nog goed. Om de houdbaarheid te verhogen, kan je eventueel ook wat citroenzuur toevoegen.
Je kunt de jam in gewone klikklakpotjes bewaren. Deze potjes kan je zelf bewaren of laten sparen door mensen in je omgeving. Als je deze potjes brandschoon maakt met heet sodawater en de dekseltjes uitkookt, heb je gewoon goede en gratis potjes. Klikklakpotjes kan je ook nieuw kopen (o.a. bij genoemde www.brouwmarkt.nl). Dat is een idee voor als je de jam wilt weggeven of verkopen. Er zijn echt mooie potjes te koop, in allerlei maten, en bijvoorbeeld ook met van die leuke rood-wit geruite dekseltjes. Giet de jam zo heet mogelijk in de glazen (minimaal 70 graden Celsius). Doe de dekseltjes erop en zet de potten op z'n kop. Als de jam is afgekoeld moeten de klikklakdekseltjes ingedruk (vacuüm) zijn.
Weckpotjes zijn ook geschikt. Voordeel is, dat je de jam langer houdbaar kunt maken, door de potjes 20 minuten op 80 graden in de weckketel te zetten.
Wecken
Alles om te wecken kun je nieuw kopen bij www.Brouwmarkt.nl. Als je begint met wecken is het Weckboek eigenlijk onmisbaar. Daarin kan je precies lezen hoe je te werk moet gaan, welke materialen je nodig hebt en hoe lang en op welke temperatuur je alles moet inmaken. Weckpotten zijn tweedehands vaak voor een habbekrats te koop op Marktplaats. Daar kun je ook weckketels vinden. Ik heb zelf een electrische en die bevalt erg goed. Potjes (met rubbertjes en klemmetjes) zijn o.a. ook te koop bij Dille @ Kamille. Maar daar zijn ze stukken duurder dan bijvoorbeeld bij Brouwmarkt.
Tipje: hier zijn vorige week al de eerste (wilde) bramen geplukt. Nog even en het bramenplukseizoen is in volle gang! MMMmmm!
